DE REDDING
Wij, Nederlanders, vinden over het algemeen dat wij onze zaakjes goed voor elkaar hebben. Onze minister Hoekstra is van mening dat de zuidelijke landen teveel bezig zijn met vrouwen en wijn drinken. Daarom hebben ze hun geldzaken niet op orde. In Duitsland kun je niet gewoon met je pinpas betalen en in Frankrijk kun je moeilijk aan drugs komen en België is een lastige doorgang op weg naar Frankrijk. Wij kennen geen lange stakingen in het openbaar vervoer. Werkgevers en werknemers komen meestal wel uit het overleg voor een nieuwe CAO. Onze sporters doen het goed op de Spelen, waardoor het ons gemakkelijk valt te vergeten dat we drie keer een WK voetbalfinale verloren hebben. Meedoen is belangrijker dan……….!
Inderdaad, wij hebben onze zaakjes goed voor elkaar. In onze vroegste geschiedenis moesten wij al ” gezamenlijk, in goed overleg en met respect voor elkaar” er voor zorgen dat we geen natte voeten kregen, dat er dijken gebouwd werden en dat het water buiten gehouden werd. Wij zijn zo goed in watermanagement dat het een export artikel geworden is. Geholpen door onze ligging aan zee in een delta zijn wij een zeevarend handelsland geworden. De zee bracht ons ook naar onze koloniën, de Verenigde Oost-Indische Compagnie bracht ons de Gouden Eeuw en we behoren tot tot de rijkste lander ter wereld. Ons gezamenlijk optreden tegen het water, het vroege polderen, bracht ons naar het hedendaagse polderen. Al polderend, uitgaand van wat er gemeenschappelijk is, bracht ons arbeidsrust. In een soms langdurig overleg ontstond consensus, geven en nemen net zo lang tot iedereen redelijk tevreden was. Niemand is er op uit het onderste uit de kan te halen, geven en nemen is reeds ingecalculeerd!
Deze wijze van met elkaar omgaan, met leiders die zich er van bewust zijn dat zij niet meer zijn dan de eerste onder de gelijken is ons onder de huid gaan zitten, is deel gaan uitmaken van ons sociale DNA. Nooit weglopen van een onderhandelingstafel, altijd de positie van andere partijen onderkennen en daar rekening mee houden, geen slaande deuren en geen persconferenties waarbij de ander voor gek wordt uit gemaakt want: je komt elkaar altijd weer tegen! Je hebt elkaar nodig. Betrek zoveel mogelijk iedereen die het aangaat bij het overleg om de consensus breed te maken, dan staan we sterk. Bij onderhandelingen kan veelal teruggevallen worden op adviesorganen die geraadpleegd moeten worden zoals de Sociaal Economische Raad. Met andere woorden: onze samenleving is doordrenkt van de wil om er uit te komen en dat mag wat (overleg)tijd kosten. Zie kabinetsformatie. Prachtig. Ja, in normale omstandigheden.
DE RAMP: een falende overheid.
Bij een natuurramp zoals covid-19 waar we nu mee te maken hebben werkt ons poldermodel averechts. In landen waar men snel besloten heeft tot inenten had men geen last van een poldermodel dat veel overleg en dus veel tijd vraagt. Wij begonnen overal als laatste mee zowel met inenten als met de boosterprik. Je zag de minister wegzakken in een moeras van overlegmomenten. Hij was met handen en voeten gebonden aan adviesorganen. Die hadden weer hun eigen overlegmomenten. Dit heeft op cruciale momenten de besluitvorming vertraagd met dodelijke gevolgen met name voor de ouderen die allang een boosterprik hadden moeten krijgen. Wij worden in daadkracht voorbijgelopen door Israel, Portugal, de UK, Italië. Een ander verschil ligt in de uitvoering. Als er eenmaal een besluit ligt hoe zit het dan met de uitvoering? In Portugal en Israel is de uitvoering in handen van militairen. Mensen die opgeleid zijn om te handelen in noodsituaties, snel inschatten en snel handelen. Met een duidelijke communicatie- en gezagsstructuur.
Nu lijkt het er op of de direct betrokkene autoriteiten rondlopen als Alice in Wonderland. Vol verbazing over de nieuwe, bedreigende werkelijkheid. Wachtend op een perfecte oplossing en ondertussen alles uit de handen laten vallen. Dit begeleid in de media door specialisten die elkaar op elk gebied tegenspreken. Het valt ook niet mee! Het idee om de uitvoering over te dragen aan enkele mensen met kennis van zaken die specifiek opgeleid zijn voor het handelen in dit soort situaties kan niet. Dit is on-Nederlands. Het is bijna vloeken in der kerk. Wij houden er van om eenieder zijn zegje te laten doen en daar nemen wij de tijd voor. Onze trage aanpak wordt veroorzaakt door onze cultuur van pappen en nathouden en niet tot een besluit kunnen komen.
Als we vooruit kijken zullen we denk ik zien dat iedereen besmet zal raken en dat het virus niet meer weg zal gaan. Misschien helpt het zichzelf om zeep door de vele varianten. Er ontstaat een nieuwe werkelijkheid met virus en de virussen die nog zullen komen. De wetenschap zal een belangrijke taak krijgen in de ontwikkeling van tegenmaatregelen.
Onze aanpak van deze crisis zal een keer geevalueerd worden als we dan tenminste klaar zijn met de evaluatie van het vorige overheidsfalen: de toeslagenaffaire.